W 2014 roku obchodzimy 200 rocznicę urodzin Oskara Kolberga -folklorysty i etnografa, muzyka i kompozytora, badacza i dokumentalisty, wnikliwego obserwatora życia mieszkańców wsi polskiej XIX wieku. W wydanych za życia 33 tomach monografii regionalnych, Kolberg utrwalił wierny obraz polskiej sztuki i kultury ludowej.
Jego spuścizna do dnia dzisiejszego służy za niewyczerpane, a często i jedyne źródło wiedzy o życiu i zwyczajach naszych przodków. Stanowi inspirację do działań podejmowanych przez badaczy, artystów, pasjonatów i regionalistów. Służy odbudowie i utrwalaniu poczucia tożsamości lokalnej, regionalnej i narodowej.
Henryk Oskar Kolberg urodził się 22 lutego 1814 roku w miejscowości Przysucha – powiat opoczyński. Był synem Juliusza, inżyniera – geodety, przybyłego do Polski w 1798 roku z Prus i Karoliny z domu Mercoeur, pochodzącej z rodziny francuskiej.
Po kilkuletnim pobycie w opoczyńskim ojciec został powołany na stanowisko profesora Katedry geodezji, miernictwa i topografii Uniwersytetu Warszawskiego i rodzina przeniosła się do Warszawy. Kolbergowie zamieszkali w oficynie Pałacu Kazimierzowskiego, gdzie bywali wybitni przedstawiciele świata nauki i sztuki. Z Fryderykiem Chopinem w bliskiej przyjaźni był starszy brat Oskara – Wilhelm.
W latach 1823-1830 Oskar uczęszczał do Liceum Warszawskiego. Równocześnie pobierał naukę gry na fortepianie (1824- 30). Po przymusowym zamknięciu Liceum w 1830 roku ( w ramach restrykcji ze strony władz carskich, spowodowanych wybuchem Powstania Listopadowego), 16- letni Kolberg podjął pracę jako księgowy w kantorze bankowym, pracował tu w latach 1830- 1833 oraz 1841- 1844. Jednocześnie kontynuował studia muzyczne. Okres od 1835 do 1836 Oskar spędził w Berlinie, gdzie pobierał edukację w Akademii Handlowej. W tym czasie uczył się także teorii muzyki i kompozycji.
Początkowo wiązał swoją przyszłość z karierą kompozytorską. Pod koniec lat 30-tych zaczął interesować się folklorem – od 1838 roku podczas wypraw w gronie przyjaciół notował pieśni i melodie ludowe w okolicach Warszawy, około 1840 roku miał już ich około 600.
Od 1845 roku przez 12 lat pracował jako urzędnik w zarządzie kolei żelaznej warszawsko- wiedeńskiej. Jednocześnie podjął systematyczne badania terenowe, początkowo na Mazowszu, z czasem objął nimi cały obszar dawnej Rzeczpospolitej. Jako pierwszy badacz zebrał i usystematyzował kulturę ludową, dzieląc ją według regionów. W 1865 ukazał się I tom dzieła pod tytułem „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Seria I. Sandomierskie”
Sytuacja polityczna w Królestwie Polskim oraz obietnica wsparcia finansowego ze strony Krakowskiego Towarzystwa Naukowego skłoniły go do opuszczenia Warszawy w 1871 roku.
Zamieszkał pod Krakowem, początkowo w Mogilanach, u swojego przyjaciela, towarzysza pieszych wędrówek - Józefa Konopki, następnie w Modlnicy, we dworze Juliana, brata Józefa, gdzie spędził 13 lat. Bliskość Krakowa, związek z jego środowiskiem naukowym i ówczesne warunki polityczne w Galicji stwarzały znacznie lepsze możliwości pracy, niż te na które, pozwalała sytuacja w zaborze rosyjskim. W 1873r. Kolberg został członkiem Akademii Umiejętności, a rok później przewodniczącym jej sekcji antropologicznej. W dalszym ciągu wyjeżdżał w teren i kontynuował swoje badania. Brał także udział w sympozjach i odczytach.
Jesienią 1884r. przeniósł się do Krakowa. W 1885r. odbył swój ostatni wyjazd badawczy w Przemyskie i Sanockie Ostatni rok swojego życia Kolberg spędził w domu Izydora Kopernickiego. Zmarł 3 czerwca 1890 r
Polska muzyka, kultura i tożsamość zawsze kształtowały się poprzez obecność tradycji rodzącej patriotyzm otwarty na Europę i cały świat. Dzieło Oskara Kolberga stanowi źródło stale żywej inspiracji dla nauki oraz sztuki amatorskiej, masowej i profesjonalnej, łączącej ludzi ponad wszelkimi podziałami.
1974 roku ustanowiono Nagrodę im. Oskara Kolberga przyznawaną twórcom ludowym, działaczom ruchu folklorystycznego oraz naukowcom.
Ziemia Janowska jest bogata w tradycje i zwyczaje, rozśpiewana pieśniami i roztańczona. Dogłębne poznanie swojego regionu uczy szanowania otaczającego świata, miłości do Małej Ojczyzny, patriotyzmu, a także budzi respekt przed jej historią. Stanowi pomost pomiędzy tym, co odeszło, a tym co żyje, pomost między wnukami a ich dziadkami .
Lepsze poznanie i zrozumienie swoich korzeni wpływa na kształtowanie osobowości młodego człowieka otwartego na otaczającą go rzeczywistość, warunkuje również świadomość - Kim jestem? - Gdzie mieszkam? - Skąd pochodzę? - Czym jest dla mnie pojęcie – „mój region, moja ziemia"? - Jakie więzi uczuciowe łączą mnie z tym regionem? - Czy jest to region macierzysty - tu się urodziłem ? - Co naprawdę wiem o swoim regionie, o jego historii, kulturze, różnorodności?
Z okazji Roku Kolberga w naszej szkole przygotowana została wystawa „ Artyści Ludowi ze Stojeszyna”. Serdeczne dziękuję za udostępnienie materiałów i pomoc w przygotowaniu gazetki pani Krystynie Wójcik – wieloletniej instruktorce GOK w Modliborzycach i opiekunce artystów ludowych z terenu gminy, pani Beacie Wójcik – mieszkance Stojeszyna, oraz panu Andrzejowi Rządowi – dyrektorowi GOK w Modliborzycach.
 |
Artyści Ludowi ze Stojeszyna.pdf |
{nomultithumb}
Ewa Kamińska-Rząd